115 Prins Diponegoro / Raden Mas Ontowiryo

Pangeran Diponegoro (geboren als Raden Mas Ontowiryo) was een Javaanse edelman en religieus leider. Hij was de oudste zoon van de sultan van Yogyakarta, maar omdat hij buitenechtelijk was, kon hij de troon niet erven en werd zijn halfbroer de sultan. Diponegoro verzette zich fel tegen Nederlandse koloniale inmenging in religie, cultuur en politiek, en leidde het verzet in de Java-oorlog (1825-1830).

Het verzet kwam voort uit groeiende onvrede over het koloniale gezag in Java. Nederlandse maatregelen, zoals wijzigingen in hofetiquette, onteigening van adellijk land, corruptie, belastingen en aantasting van religieuze tradities, vergrootten de spanningen. Boeren verloren hun land en het gezag van Javaanse vorstenhoven werd ondermijnd. Diponegoro zag zichzelf als ‘ratu adil’ (rechtvaardige koning) en bracht een coalitie bijeen van boeren, geestelijken en oud-bestuurders. De directe aanleiding voor de opstand was de onteigening van zijn voorouderlijk land voor wegenbouw. In 1825 brak de opstand uit. Diponegoro voerde een langdurige guerrillaoorlog. De Nederlanders onder luitenant-generaal De Kock reageerden met het ‘Benteng Stelsel’: de aanleg van een netwerk van forten en wegen om de opstand te onderdrukken. De strijd kostte naar schatting 200.000 Javanen en 15.000 Nederlandse militairen het leven.

Op 28 maart 1830 werd Diponegoro gearresteerd tijdens vermeende vredesonderhandelingen. Hij werd verbannen naar Sulawesi en stierf in 1855 in ballingschap. De Java-oorlog betekende het einde van het Javaanse aristocratisch verzet en vestigde de volledige Nederlandse controle over het eiland. Diponegoro leeft voort als nationale held en symbool van verzet en onafhankelijkheid in Indonesië.

Bronnen:

• P. Carey en C. Reinhart, ‘British Naval Power and its Influence on Indonesia, 1795-1942: An Historical Analysis’, Journal Of Maritime Studies and National Integration, 5:1 (2021) 14-29. https://doi.org/10.14710/jmsni.v5i1.9343
• Justus, M. van der Kroef, ‘Prince Diponegoro: Progenitor of Indonesian Nationalisme’, The Far Eastern Quarterly (Pre-1986), 8(4) (1949) 424. https://www.proquest.com/scholarly-journals/prince-diponegoro-progenitor-indonesian/docview/232767342/se-2
• M. Prasojo, e.a., (red.), ‘Total War of the Past in Indonesia, Case Study: Java / Diponegoro War, International Journal of Arts and Social Science, 4:3 (2021). https://www.ijassjournal.com/2021/V4I3/4146575556.pdf
• https://javapost.nl/2015/03/25/opwinding-rond-de-staf-van-prins-diponegoro/
• https://historiek.net/de-gevangenneming-van-prins-diponegoro-door-generaal-de-kock-5/16058/
• https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-java-oorlog