9 Vredesconferentie Den Haag

Er hebben in Nederland twee internationale Vredesconferenties plaatsgevonden: de eerste in 1899 en de tweede op 15 juni 1907 in Den Haag. Tijdens deze conferenties werden internationale wetten over oorlogsvoering opgesteld en oudere wetten aangepast. Aan het overzicht van gerepresenteerde landen kun je al zien dat het opstellen van deze wetten vooral een Westerse aangelegenheid was: bij de conferentie van 1907 waren 44 van de destijds 57 soevereine landen aanwezig, waarvan de helft Europees was. Deze overheersing van Westerse landen ging ver. Petra Groen (emeritus hoogleraar Militaire geschiedenis) schrijft over de conferenties:

“At those conferences, it had been expressly determined that the international laws of war did not apply to war against ‘the uncivilized’. The dichotomy within Western military ethics thus became a reality. The ‘humane’ laws of war would be used in wars between ‘civilized states’, but not in colonial warfare.” (Groen 288)

[Op deze conferenties was het expliciet bepaald dat de internationale wetten wat betreft oorlog niet golden voor oorlog tegen ‘de onbeschaafden’. De tweedeling binnen Westerse militaire ethiek werd zo dus realiteit. De ‘humane’ wetten der oorlog zouden toegepast worden in oorlogen tussen ‘beschaafde staten’, maar niet in koloniale oorlogen.]

Hoewel het op het eerste gezicht een positieve ontwikkeling was dat er internationale regels werden opgesteld rondom oorlogsvoering, was een uitkomst van de vredesconferenties dus ook een juridisch onderscheid tussen ‘beschaafde’ en ‘onbeschaafde’ landen.

Opmerkelijk detail: tijdens de tweede vredesconferentie was in het Rijks Ethnografisch Museum (nu Wereldmuseum) in Leiden een tentoonstelling met oorlogsbuit uit Aceh. Volgens het Algemeen Handelsblad uit die tijd is het waarschijnlijk dat gedelegeerden van de vredesconferentie deze tentoonstelling hebben bezocht. Het feit dat deelnemers aan een vredesconferentie naar een tentoonstelling met oorlogsbuit konden gaan, bevestigt nog eens hoe geïnternaliseerd het idee was dat oorlog tussen Westerse landen iets anders betekende dan oorlog in een koloniale context.

Bronnen:

• Anke Bosma, “‘That the Section ‘Weapons’ had to be Plentiful is Evident for Aceh’: The Readability of Colonial Conquest in Dutch Ethnographic Exhibitions,” in: Pepita Hesselberth, e.a. (red.), Legibility in the Age of Signs and Machines, 33 (Leiden 2018).
• Petra Groen, ‘Colonial Warfare and Military Ethics in the Netherlands East Indies, 1816-1941’, Journal of Genocide Research, volume 14 issue 3-4 (September-November 2012) 277-296.
• B. Reinalda, ‘De Tweede Haagse Vredesconferentie (1907)’, in: H. Daalder en C.J.M. Schuyt (red.), Politiek Compendium. https://www.politiekcompendium.nl/id/vh4vaks2s1y6/de_tweede_haagse_vredes_confe_rentie
• Algemeen Handelsblad, ‘Kunst en Wetenschap’, 24 juli 1907, avondeditie, 10. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010335395:mpeg21:a0153.