132 Het begin van de Aceh-oorlog

De Aceh-oorlog begon op 26 maart 1873, toen Nederland een expeditieleger uitzond om de havenstad Kota Radja in het onafhankelijke sultanaat Atjeh (nu Aceh, Indonesië) te veroveren. Aceh had zich tot dan toe met succes buiten het koloniale gezag weten te houden, met een sterke islamitische identiteit en internationale handelsrelaties. De Nederlandse aanval was niet alleen gemotiveerd uit angst voor buitenlandse inmenging, maar was vooral onderdeel van een bredere koloniale strategie om controle over de hele Indische archipel af te dwingen.

De Acehers boden hardnekkig verzet, met guerrillatactieken en diepe kennis van het terrein. Nederlandse troepen, geleid door onder anderen generaal Van Heutsz en islamkenner Snouck Hurgronje, gingen over tot systematisch geweld: dorpen werden verbrand, oogsten vernietigd en de bevolking vermoord. Talloze burgers, waaronder vrouwen en kinderen, kwamen om bij strafexpedities. Rond 1904 werd het verzet grotendeels onderdrukt, maar de oorlogssituatie duurde in feite voort tot de Japanse bezetting in 1942.

In Nederland werd het koloniale geweld verhuld met beschavingsretoriek. In tijdschriften zoals De Gids werd de oorlog gepresenteerd als moreel gerechtvaardigd: een noodzakelijke missie om orde te brengen. Deze framing verborg de realiteit van onderdrukking en uitbuiting. De Aceh-oorlog toont pijnlijk hoe het Nederlandse koloniale rijk zijn macht uitbouwde via structureel geweld, ten koste van lokale samenlevingen die hun autonomie probeerden te behouden.

Bronnen:

• https://cdn3.schooltv.nl/fileadmin/Infoblok/Voortgezet_onderwijs/Geschiedenis/W_EW_Oorlog_in_Atjeh.pdf
• https://historiek.net/de-atjeh-oorlog-1873-1942/63986/
• https://www.dbnl.org/tekst/_gid001196701_01/_gid001196701_01_0020.php
• https://historiek.net/de-atjeh-oorlog-1873-1942/63986/
• https://www.nationaalarchief.nl/beleven/onderwijs/bronnenbox/oorlog-in-atjeh-1873
• https://www.parool.nl/wereld/hierom-weten-de-meeste-nederlanders-bijna-niets-over-de-bloedige-atjehoorlog-poetin-past-hetzelfde-soort-framing-toe~b0311368/
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Atjehoorlog