131 Geboortedag van Justus Gustaaf Arnout ‘Papa’ Koenders

Julius Gustaaf Arnout Koenders, cultureel nationalist en strijder voor het Sranan, is een van de invloedrijkste figuren van de naoorlogse periode in Suriname. Er is weinig bekend over zijn persoonlijke leven, maar de nalatenschap van zijn inzet voor het behoud van de Sranan taal is van groot belang voor de nazaten van de tot slaafgemaakten.

Koenders werd geboren in Paramaribo in 1886 als, in zijn eigen woorden: “kleinzoon van grootouders die slaven waren”. Hij heeft zich de rest van zijn leven ingezet voor de culturele bewustwording van Creoolse bevolkingsgroepen in Suriname. Koenders uitte kritiek op de doordrenking van de koloniale geest in de maatschappij, in maandblad Goetoe- boi dat hij gedurende tien jaar uitbracht. De culturele beweging Wi égi sani (ons eigen ding) kan gezien worden als voortgekomen uit zijn werk.

Na als onderwijzer op diverse stads- en districtsscholen te hebben gewerkt, uitte hij fel kritiek op de onderwijsinstanties die de koloniale assimilatiepolitiek verdedigden. Het onderwijssysteem waarin Sranan systematisch als minderwaardig werd gezien, maakte volgens hem kinderen tot papegaaien, wat ze geestelijk vermoordde. Sranan werd namelijk niet gezien als een volle taal maar alleen als taal die ertoe leidde dat kinderen het Nederlands niet goed spraken. Met het schrijven van wetenschappelijke artikelen bracht Koenders dit onder de aandacht. Door gedichten naar Sranan te vertalen, bewees hij de creatieve potentie van de Surinaamse taal. Onder het pseudonym 'Kris Kras' schreef hij felle artikelen over de onderwijsmisstanden. Koenders werkte aan de volksopvoeding, waarin Sranan niet alleen een waardige plek zou krijgen, maar ook het zelfrespect en het gevoel van eigenwaarde bij de sprekers zou versterken. Hij bevorderd dit ook door regelmatig culturele avonden te organiseren, zoals het jaarlijkse culturele evenement ‘Sranneti’.

Koenders pleitte voor het ideaal van een natie waarin alle groepen worden opgenomen en er ruimte is voor hun eigen culturele uitingen en gedachten.

Bronnen:

• https://suriname.nu/701vips/belangrijke74.html
• https://werkgroepcaraibischeletteren.nl/papa-koenders-een-strijder-voor-het-sranan/
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Julius_Gustaaf_Arnout_Koenders