116 De Gouden Koets

De Gouden Koets is een rijtuig uit 1898 dat van 1901 tot 2015 door het Koninklijk Huis werd gebruikt. Hij werd ontworpen door de rijtuigfabriek van de gebroeders Spijker in Amsterdam. Aanvankelijk wilde Koningin Wilhelmina het geschenk niet accepteren, maar gaf toch toe omdat het werd gepresenteerd als een geschenk van ‘de bevolking van Amsterdam’.

De koets werd gebruikt bij huwelijken, dopen en jaarlijks op Prinsjesdag. De bouwers van het rijtuig wilden dat de koets het hele koninkrijk vertegenwoordigde: vlas uit Zeeland, leer uit Brabant, hout uit Java, ivoor uit Sumatra en – zoals recent vastgesteld – goud uit Suriname. Ruim 1.200 mensen werkten aan de decoraties, waaronder kinderen. De koets is rijk versierd met symbolen van economie, religie, kunst en wetenschap.

Controverse ontstond rond het linker paneel Hulde der Koloniën, waarop een Witte vrouw centraal zit, omringd door knielende Zwarte figuren. Het beeld symboliseert de Nederlandse koloniale overheersing. Historici wijzen op de achterliggende koloniale ideologie: Nederland bracht zogenaamd ‘beschaving’ naar de koloniën. Volgens scenarist Roelof Jan Minneboo lijkt het paneel te zeggen: ook na de afschaffing van slavernij blijven de machtsverhoudingen hetzelfde.

Politici zoals de Tweede Kamerleden Harry van Bommel (SP) en Mariko Peters (GroenLinks) pleitten voor verwijdering van het paneel. De discussie is actueler dan ooit, mede door Black Lives Matter, KOZP en de Toeslagenaffaire. Onderzoek toont aan dat veel Nederlanders willen dat de koets behouden blijft, maar niet meer wordt gebruikt op straat – als symbool van reflectie, niet van verheerlijking.

Bronnen:

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Gouden_Koets_(Nederland)
• https://www.unesco.nl/nl/opinie/de-gouden-koets-helpt-om-anders-naar-het-verleden-te-kijken
• https://www.cultureelerfgoed.nl/actueel/nieuws/2022/09/12/goud-van-de-gouden-koets-afkomstig-uit-suriname
• https://historiek.net/geschiedenis-van-de-gouden-koets/71172/
• https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/de-gouden-koets-was-geen-geschenk-van-het-volk-al-kwam-die-mythe-het-hof-later-goed-uit~b58f9bce/?referrer=https://www.google.com/