26 David Stuurman (ontsnapt)

David Stuurman werd geboren in de Gamtoos-vallei nabij het huidige Nelson Mandela Bay. Als tiener werd Stuurman mishandeld door een trekboer voor wie hij werkte. Dit valt te lezen in een verslag van de missionaris dr. Johannes van der Kemp die bij de gouverneur klaagde over de mishandeling van de Khoi en San door kolonisten.

Samen met zijn broer Klaas verzette Stuurman zich tegen de Europese pogingen om de Khoi van hun land te verdrijven. Die strijd begon in 1778, toen gouverneur Van Plettenberg het land in bruikleen gaf aan een trekboer.

Tussen 1795 en 1806 veranderde het koloniale gezag meerdere keren, van Nederlands naar Brits en weer terug. Onder het Bataafse bestuur kreeg Klaas Stuurman land toegewezen, maar hij overleed kort daarna. In 1804 vestigde David Stuurman zich er met een kleine gemeenschap Khoi. Het werd een toevluchtsoord voor gevluchte Khoena, slaafgemaakten en dienstplichtigen, terwijl koloniale machten probeerden hen juist in te zetten voor arbeid en oorlog.

In 1809 werd Stuurman in de val gelokt en gearresteerd; zijn land werd in beslag genomen. Hij werd gevangengezet op Robbeneiland, waar hij geschiedenis schreef door als een van de eersten te ontsnappen. Hij sloot zich aan bij de amaXhosa en bleef bijna tien jaar strijden tegen de kolonisten.

Tijdens de vijfde grensoorlog (1818-1819) werd hij opnieuw gevangengenomen en opnieuw naar Robbeneiland gestuurd. Op 9 augustus 1820 ontsnapte hij opnieuw, als enige persoon ooit die dat twee keer deed. Later werd hij weer gevangengenomen en in 1823 verbannen naar Australië, waar hij in 1830 stierf, ver van zijn familie. Zijn stoffelijk overschot ligt daar nog steeds begraven.

Bronnen:

• http://www.nhmsa.co.za/sculpture.html?tag=chief_david_stuurman
• https://www.jstor.org/stable/41056391
• https://doi.org/10.1080/00020188008707549
• https://www.jstor.org/stable/41056157
• https://camissamuseum.co.za/index.php/7-tributaries/1-cape-indigenous-africans/david-stuurman