106 Dag van Elieser

Op de laatste woensdag van de maand juni wordt sinds 2010 een herdenkingsceremonie gehouden voor de eerste tot slaaf gemaakte in Nederland. Deze herdenking staat bekend als De Dag van Elieser.

Elieser was een tot slaaf gemaakte en werd op 27 maart 1629 begraven in Nederland. Zijn graf werd pas in 2002 ontdekt op de Portugees-Joodse begraafplaats Beth Haim in Ouderkerk aan de Amstel. De Dag van Elieser draagt bij aan de bewustwording van het slavernijverleden en weerlegt het idee dat er nooit slavernij heeft plaatsgevonden op Nederlandse bodem. Officieel was slavernij in Europees Nederland namelijk verboden, maar in de praktijk leefde er toch mensen in slavernij.

We weten niet veel over het leven van Elieser. Wel weten we dat in 1610 een jonge Afrikaanse man met de naam Elieser op een kade in Amsterdam aan wal stapte – niet als reiziger, maar als bezit van de Portugese koopman‑dichter Paulo de Pina. Paulo de Pina was een welgestelde koopman en één van de oprichters van de begraafplaats. Bijzonder is dat de graf van Elieser een steen kreeg. De inscriptie op de steen luidt: ‘S(epultura) do bom servo Elieser’, vertaald: het graf van de goede bediende Elieser.

In 2013 kreeg Elieser ook een standbeeld. Beeldhouwer Erwin de Vries, bekend van het Nationaal Slavernijmonument in het Oosterpark, plaatste een bronzen beeld bij de ingang van Beth Haim. Elieser staat symbool voor zo’n veertig andere anonieme tot slaaf gemaakten die op de begraafplaats rusten, en dankzij de jaarlijkse Dag van Elieser is die symboliek uitgegroeid tot een bredere herdenking van alle tot slaaf gemaakten.

Bronnen:

• https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/themasites/amsterdam-slavernij/1629-bom-servo-elieser/
• https://www.nhnieuws.nl/nieuws/187627/eerste-slaaf-in-nederland-ligt-begraven-in-ouderkerk-aan-de-amstel-peres-jong-loy-organiseert-al-zeven-jaar-de-dag-van-elieser
• https://www.amstelveenz.nl/nieuws/standbeeld-elieser-in-ouderkerk-beklad-met-letters-wlm.html
• https://stadscuratorium.nl/collectie/elieser/
• https://ninsee.nl/agenda/dag-van-elieser/
• historischamstelland.nl/ontdekken/monumenten-ouder-amstel/kunst/elieser