18 Autshumato, de eerste politieke gevangene op Robbeneiland

Autshumato, ook bekend als ‘Herry de Strandloper’, was leider van de Goringhaikona, een groep Khoikhoi. In 1652 ontmoetten zij Jan van Riebeeck toen hij aankwam aan de Kaap de Goede Hoop. Autshumato werd een belangrijk tolk en tussenpersoon tussen de Nederlanders en de inheemse bevolking. Hij sprak zowel Nederlands als Engels, talen die hij had geleerd tijdens een verblijf in Bantam op Java in 1630.

Door zijn onderhandelingstalent wist hij rijkdom in de vorm van vee te vergaren. Toen hij in 1658 vee teruggaf aan zijn volk dat daarvoor door de Nederlanders was afgenomen, kwam hij in conflict met de kolonisten. De Nederlanders beschouwden dit als een vijandige daad, wat leidde tot zijn gevangenneming. Op 10 juli 1658 werd Autshumato, samen met Jan Cou en Boubo, verbannen naar Robbeneiland. Hiermee werd hij een van de eerste politieke gevangenen daar.

In 1659 wist hij samen met een andere gevangene te ontsnappen door een roeiboot te stelen. Ze bereikten na twee weken het vasteland. Deze ontsnapping was uniek; tot ver in de twintigste eeuw lukte het geen andere gevangene van Robbeneiland te ontsnappen.

Na zijn ontsnapping kreeg Autshumato zijn vroegere positie niet terug. Andere tolken hadden zijn rol overgenomen. Hij stierf in 1663, een jaar nadat Van Riebeeck de Kaap had verlaten. Autshumato was de oom van Kratoa, een invloedrijke tolk in het huishouden van Van Riebeeck, die ooit namens hem tussenbeide kwam bij een terdoodveroordeling.

Bronnen:

• Harriet Deacon, The Island: A History of Robben Island 1488-1990 (Kaapstad 1996).
• https://www.robben-island.org.za/timeline
• https://web.archive.org/web/20060924180217/http://www.robben-island.org.za/departments/heritage/gallery/autshumato.asp
• http://www.nhmsa.co.za/sculpture.html?tag=autshumato
• https://www.sahistory.org.za/people/autshumao-herry-strandloper
• https://kids.britannica.com/students/article/Autshumato/606835